ERDAL SAĞLAM
Merkez Bankası, piyasalarda yaşanan panik nedeniyle seçim sonrasında alması beklenen ek sıkılaşma önlemlerini öne çekti, bu önlemlere daima yenilerini ekliyor. Mevcut eğilim, bu hafta yapılacak Merkez Bankası faiz toplantısında faiz artışı yapılmayacağının da işareti olarak görülüyor.
Bu hafta faiz kararlarının alındığı hafta olacak. ABD Merkez Bankası FED’in faiz toplantısının akabinde TC Merkez Bankası’nın faiz toplantısı yapılacak. FED’den faiz indirimi beklenmiyor lakin faiz indirim takvimine ait toplantıdan çıkacak sinyaller tüm dünya iktisadını etkileyecek. Türkiye üzere ülkelere fon akışının zamanlamasını göstermesi açısından da kritik değere sahip.
Bizde ise yeniden “faiz artışı gerektiğinin düşünüldüğü ancak faiz artışı yapılmasının beklenmediği bir toplantı” daha yapılması bekleniyor. Beklentilerin giderek berbatlaşması, döviz ve altına olan talebin canlılığını muhafazası, rezervlerdeki erimenin hızlanması, aslında faiz artışı gereksinimini gösteriyor. Lakin, neredeyse hiç kimse, bu haftaki toplantıda faiz artışı yapılmasını beklemiyor.
Bu beklentinin en kıymetli nedenlerinden biri, ay sonunda yapılacak lokal seçimler. Yüzde 45’e çıkarılan siyaset faizinin seçim öncesi tekrar artırılması beklenmezken, bu da tekrar “teknik olarak gerekse de siyasi dertlerle gereken kararın alınamadığını” gösteriyor. Yaşananlar, tekrar ek sıkılaşma gereken bir piyasa ikliminde olduğumuzu, bunun için faiz artışı yapılarak en kesin sonucun alınabileceğini işaret ediyor. Merkez Bankası’nın son günlerde piyasalar için aldığı ek sıkılaşma önlemlerinin daima hale gelmesi de, faizleri artırmadan yan önlemlerle ek sıkılaşma yapılmaya çalışıldığını gösteriyor. Yani seçimlere kadar siyaset faizi artırılmadan yan önlemlerle piyasalar tutulmaya çalışılacak.
Peki, yan önlemler yetecek mi? Diğer bir deyişle; seçime kadar yan önlemlerle yönetim edilse bile, seçim sonrası ek faiz artışı yapmak gerekmeyecek mi?
Bu soruyu yanıtlamadan evvel mevcut durumu özetlemekte yarar var. Bu ayın başında piyasalarda yaşanan panik yumuşasa da, şimdi sönmüş değil. Geçen hafta içerisinde bilhassa küçük tasarrufçunun altın ve dövize talebi canlı devam etti. Çeyrek altın talebi çok fazla arttı, kuyumcularda altın bulunamayınca, Darphane ek altın basımı için çift vardiya çalışmaya başladı. Dövize talebinin canlılığı da döviz büfeleri önündeki kuyruklardan açıkça anlaşılıyor.
SEÇİM SONRASI FAİZ ARTIŞININ SİNYALİ VERİLECEK Mİ?
8 Mart haftasındaki datalar vatandaşın döviz alıp bir kısmını yastık altına çektiğini, bu ortada bankalarda döviz hesaplarını artırdıklarını gösterdi.
Geçtiğimiz hafta da bu eğilim devam etti. Bu nedenle döviz rezervlerindeki süratli erime de sürdü; 15 Mart itibariyle swap hariç kamu dahil net döviz rezervlerinin eksi 70 milyar doların altına indi. En son Mayıs seçimleri öncesi eksi 77 milyar dolara kadar inilmişti. Mevcut eğilim devam ettiği takdirde, bu taban sayıya inilmese de eksi 75 milyar dolarlara kadar inilebileceği kestirim ediliyor.
Merkez Bankası’nın aldığı yan önlemlere gelince… İki hafta evvel aldığı kredi artışlarına hudut getiren, yükümlülüklere uymayan bankalara sert zarurî karşılık yaptırımı getiren kararlar tesirli oldu. Yanı sıra bildiri çıkarılmadan, bankalara yapılan telkinle kredi kartlarında nakit çekimi ve toplam limit sınırlamaları getirildi. Son olarak hafta sonunda kredi kartı faiz oranları artırıldı.
Tüm bunların talebin kesilmesinde değerli rol oynaması bekleniyor. Bu önlemler büyük ihtimalle seçim sonrasında alınacaktı ancak piyasalardaki paniği önlemek için öne çekildi. Yani seçimlere gitmeden, zarurî olarak piyasalarda, talep ayağında kıymetli bir sıkılaştırma yapılmak zorunda kaldı.
Ancak krediler sınırlanırken TL mevduat faizlerinde, bilhassa de küçük tasarrufçunun TL’ye talep göstermesi için gereken önlemlerin alınmadığı görülüyor. Bu da döviz ve altına talebin devam etmesinde en kıymetli faktör. Bankalar, hem daha ucuz likidite yarattıkları Merkez Bankası’ndaki swaplarını artırdılar, hem de kredilerin kısılmasına bağlı ek kaynak gereksinimleri azaldığı için, TL mevduatlarına istenen faiz oranlarını vermeye yanaşmıyorlar. Bu türlü olunca da bilhassa düşük faiz teklif edilen küçük tasarruf sahipleri, enflasyona karşı kendilerini korumak için, tasarruflarını “nasıl olsa artar” diyerek altın ve dövize yatırmaya devam ediyorlar.
Bu gelişmelerin yanında piyasaların yılsonu enflasyon beklentilerinin de değerli ölçüde yükseldiği gözlendi. Piyasaların beklentisi 44.19’a çıkarken, bu Merkez Bankası’nın yıl sonu için belirlediği yüzde 36 gayesinin hayal olduğu, amaç bandındaki yüzde 42’ye bile inilemeyeceğini açıkça gösteriyor.
İşte bu nedenle ek faiz artışı yapılmasının mecburî hale geldiği konusunda neredeyse herkes mutabık. Zira Merkez Bankası daha geçen ay, yıl sonu yüzde 36 enflasyon maksadını korumuş, beklentiler amaca yaklaşmadığı takdirde ek sıkılaşma kararı alacağını belirtmişti.
Keşke sürpriz yapıp piyasaları sakinleştirse ancak Merkez Bankası’nın bu hafta faiz artırması beklenmiyor. Lakin faiz artırmasa bile faiz kararı metninde, seçimden sonra faiz artışına gidebileceğini güçlü bir formda ima etmesi gerekiyor. Şayet bu sinyali vermezse seçimden evvelki son haftada, piyasalardaki paniğin tekrar arttığına şahit olabiliriz.